ACM staat positief tegenover tijdsafhankelijk transporttarief voor batterijen

De ACM staat positief tegenover een tijdsafhankelijk transporttarief voor batterijen. In combinatie met een subsidie voor uitgestelde levering kan dit de komende jaren tot een forse toename van batterijopslag leiden. Volgens de energieopslagsector zijn de maatregelen echter niet voldoende om energieopslag in Nederland van de grond te laten komen.

In de voorjaarbesluitvorming heeft minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten (D66) €416,6 mln gereserveerd voor batterijen bij grootschalige zonneparken. Het doel is om door uitgestelde levering extra CO₂-reductie te realiseren. Batterijen slaan daarbij de zonne-energie op wanneer er een overschot is aan duurzame stroom en leveren dit terug aan het elektriciteitsnet op momenten dat er een tekort is, zoals in de avonduren als de vraag hoog is maar de zon onder. Daardoor hoeven fossiele centrales minder vaak bij te springen. Ook kunnen batterijen ingezet worden voor het ontlasten van het elektriciteitsnet.

Minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie opende precies een jaar geleden de GIGA Buffalo, op dat moment de grootste batterij van Nederland. Het energieopslagsysteem kent een vermogen van 25 MW en een opslagcapaciteit van 48 MWh. De batterij gebruikt voor het stabiliseren van het net en om meer duurzame elektriciteit te gebruiken.(Foto: Jeroen Jumelet/ANP)

Maar de inzet van batterijen bij grote zonneparken komt niet vanzelf van de grond. Batterijen zijn kostbaar en verdienen zichzelf nog niet altijd terug. Hoewel er op dit moment voorbeelden zijn van rendabele batterijprojecten zal dat aantal afnemen naarmate er meer op de markt komen. Op verzoek van Jetten heeft CE Delft onderzocht hoe de daarvoor gereserveerde €416,6 mln het beste kan worden ingezet om het doel van CO₂-reductie te bereiken en welke techniek daarvoor het meest kansrijk is. Donderdag stuurde Jetten een brief naar de Kamer met daarin de resultaten van het onderzoek.

Volgens CE Delft zijn batterijen de goedkoopste en meest haalbare optie om extra CO₂ te reduceren op momenten dat er minder aanbod is van duurzame elektriciteit. Andere technieken voor CO₂-reductie met uitgestelde levering die de onderzoekers hebben bekeken zijn waterstofcentrales en flowbatterijen. Beide technieken zijn eveneens duur en vanaf 2025 nog heel beperkt beschikbaar.

De onderzoekers stellen voor batterijen te stimuleren met een bedrag per kWh voor de elektriciteit die ze uitgesteld leveren tijdens moeilijk te verduurzamen uren. De zonneparken gecombineerd met batterijen mogen dan in de maanden mei tot en met september tussen 9.00 uur ’s ochtends en 17.00 uur ’s middags geen stroom aan het net leveren. Bovendien moeten de batterijen en de zon-pv-installaties netneutraal worden aangesloten zodat ze netcongestieproblemen niet vergroten.

Businesscase

Met de voorgestelde beperking van de periode waarop een batterij stroom mag leveren aan het net wordt de businesscase van batterijen enorm ingeperkt, wat de onrendabele top vergroot, stellen ook de onderzoekers van CE Delft. “Dat is een eufemisme voor kapitaalvernietiging”, zegt energie-expert en trilemma-auteur Sjak Lomme. “Je hebt een dure installatie staan waar je een groot deel van de tijd niks mee kunt.” Bovendien is de vraag of het een antwoord is op netcongestie. “Congestie op het net is iets dynamisch en plaats afhankelijk. Dat is niet iets dat overal in het land tussen 09:00 en 17:00 voorkomt. Het verbaast me dat ze met zo’n statische regeling komen.”

De regeling vergroot dus de onrendabele top die de regeling vervolgens zelf ook weer subsidieert. CE Delft heeft berekend dat voor het rendabel laten functioneren van de batterijen een subsidiebedrag nodig is van €0,14 tot €0,29 per kWh-uitgestelde levering. Met de €416 mln die Jetten hiervoor gereserveerd heeft kan dus zo’n 160 MW tot 330 MW aan batterijvermogen gerealiseerd worden, bij 320 MW tot 660 MW zon-pv. Dit levert een jaarlijkse CO₂-reductie op van 0,08 Mton tot 0,17 Mton tijdens uren die moeilijk te verduurzamen zijn. De subsidie moet gaan gelden voor batterijen van verschillende groottes en zowel bij zonneparken als bij zon-op-dak.

Uit de berekeningen van CE Delft blijkt dat voor elke ton CO₂ die op deze manier wordt bespaard een subsidie van 2.500 tot 5.000 nodig is. Daar staat tegenover dat deze maatregel zich richt op een stuk van de elektriciteitsvoorziening dat zeer lastig te verduurzamen is. Door de uitgestelde levering van eerder opgewekte zonne-energie hoeft minder elektriciteit opgewekt te worden met behulp van kolen- of gascentrales.

Een andere mogelijkheid om de inzet van batterijen te stimuleren is het verlagen van de nettarieven voor batterijen. Transporttarieven zijn een belangrijk punt van zorg voor de opslagsector, die verwacht dat deze de komende jaren sterk zullen blijven stijgen. Hoogspanningsnetbeheerder Tennet heeft een voorstel gedaan om een gereduceerd transporttarief te hanteren voor partijen die met slim netgebruik helpen om het net te ontlasten. In ruil voor de korting van maximaal 65% accepteren aangeslotenen dat zij een deel van het jaar (15% van alle uren) door Tennet gevraagd kunnen worden om hun gebruik van het net te reduceren, wanneer dat helpt om congestieproblematiek op te lossen of te voorkomen. Volgens de netbeheerders kan dit in 2030 tot 2 GW tot 5 GW aan extra batterijvermogen leiden.

Toezichthouder positief

De ACM, die de exclusieve bevoegdheid heeft om transporttarieven vast te stellen, heeft deze donderdag laten weten positief te staan tegenover dit voorstel van Tennet. Als batterijen bij tekort aan netcapaciteit het net niet gebruiken, zijn extra investeringen voor het aansluiten van batterijen immers niet nodig. Bedrijven die opslag aanbieden betalen wel voor andere kosten van netgebruik. De ACM heeft zich voorgenomen om het Tennet-voorstel voor een tijdsafhankelijk tarief op de hoogspanningsnetten in februari volgend jaar te beoordelen.

Volgens Energy Storage NL, de branchevereniging van energieopslagbedrijven is het voorstel van Tennet onvoldoende om energieopslag te financieren en 5 GW aan flexibiliteit in 2030 te realiseren. “Met het voorstel wordt een eerste stap gezet voor alle aangeslotenen maar zal energieopslag in Nederland niet van de grond komen”, laat de sector in een reactie weten. Volgens ESNL komt uit eerdere berekeningen op basis van marktdata door EnAppSys dat dit tot hooguit 1,7 GW aan batterijopslag zal leiden in 2030. Met het tariefvoorstel van TenneT wordt volgens de branche geen doorbraak gerealiseerd en blijft een ongelijk speelveld bestaan met andere Europese landen, waardoor investeerders Nederland de rug toe zullen keren.